Video:https://youtu.be/_lX_nbZy_gM
1783 yılında okyanuslarda kendi bayrağını dalgalandırmaya başlayan amerika birleşik devletlerinin Amerika'nın Boston limanına kayıtlı, Kaptan Isaak Stevens'in kaptanlığında ki Maria adlı gemisiyle Osmanlının Cezayir Beylerbeyliğine bağlı türk gemileri atlas okyanusunda ilk defa karşılaşmıştır. Hatrı sayılır otonom bir deniz gücü olan Cezayir bir çok ülke ile Osmanlının lehine istanbulun bilgisi dahilinde ikili antlaşmalar yaparak deniz ticaretinin düzenlenmesinde uzun yıllar etkili olmuştur. Fakat atlas okyanusunun ortasında karşılaşan bu iki geminin iki kaptanıda ne kırmızı yeşil üzerine hilalli yıldızlı bayrakları nede kırmızı beyaz çizgilerle mavi zemin üzerine yıldızlı bayrakları görmüştür. Bu ilk defa gördükleri bayrak karşısında Türk tarafı için herhangi bir antlaşmanın bağlayıcılığı yoktu takvimler 25 temmuz'u gösterdiğinde bu garip bayraklı gemi Osmanlı'nın sadece bir eyaleti olan Cezayir Beyliği tarafından ele geçirilmişti. Sonraki bir kaç yıl içinde amerika birleş,k devletlerinin bir düzine gemisi daha Osmanlı devletinin eline geçmişti. Bu durum amerika birleşik devletleri açısından maddi kayıplardan öte ciddi bir prestij kaybına sebep oluyordu. Tek çıkar yolun Osmanlı ile antlaşmaktan geçtiğine karar veren amerika birleşik devletleri meclisi 5 Eylül 1795 tarihinde antlaşma kararının çıkartarak bir temsilci heyetini cezayire doğru yola koyar 1796 yılına geldiğinde Amerikan gemilerine denizleri dar eden Osmanlının cezayir beyi hasan paşanın huzuruna çıkan heyet sultanla görüşme ve müzakere taleplerini hasan paşaya iletirler. Tecrübeli bir denizci olan hasan paşa ise bu amerikan heyetini sukunetle dinledikten sonra gülümseyerek "sultan sizin muhatabınız değildir, sizin başkanınız bizim paşamıza denktir" diyen paşa 1533 yılında avusturya ile osmanlı arasında imzalanan istanbul anlaşmasının "Avusturya arşidük'ü Osmanlı sadrazamına denk sayılacaktır denk sayılacaktı" maddesinden daha ağır bir şart öne sürer. Amerikan heyeti ise ilk başta bu durumu bir hakaret olarak kabul ederek görüşmelerden çekilse de hasan paşanın deneyimli leventlerinin yönettiği Osmanlı sancağını dalgalandıran güçlü gemilerinin amerikan gemilerine nefes aldırmaması üzerine amerikan heyeti hasan paşanın şartlarını kabul etmek zorunda kalmıştır.
Bu anlaşmaya göre ABD, Cezayir'deki esirlerin iadesi ve gerek Atlas Okyanusu'nda, gerekse Akdeniz'de ABD sancağı taşıyan hiçbir gemiye dokunulmaması karşılığında, tek sefer mahsus 642.000 altın ve yılda 12.000 Osmanlı altını (21.600 dolar) ödeyecekti. Dili Türkçe olan ve 22 maddeden oluşan anlaşma ABD'nin iki asrı aşkın tarihinde, yabancı bir dille imzalanan tek anlaşması olduğu gibi, yabancı bir devlete vergi ödenmesini kabul eden tek ABD belgesidir. ABD, 22 maddelik bu antlaşmaya 1818 yılına kadar bağlı kalmıştır. Bu antlaşma tarihi kayıtlara trablus anlaşması olarak geçmiştir günümüzde arap harfleriyle türkçe yazılmış antlaşma metninin orijinali Amerika'nın Yale Üniversitesi'ndedir.
Yorumlar
Yorum Gönder