TATARLAR VE KARA TATARLARIN SOYU KÖKENİ
Anadolu selçuklu devletinin son sultanı olan 2.mesud tahta çıktığında anadolu selçuklu devleti çoktan dağılma sürecine girmişti bağımsız hareket eden uç beylikleri ve ilhanlıların baskısı ülkeyi giderek zayıflatıyordu. 1277 yılında Anadolu selçukluları ilhanlı baskısından kurtulmak için memluklulerden yardım istemiş elbistan savaşında baybarsın komutasında ki memlük ordusu ilhanlıları ağır bir yenilgiye uğratmıştır. Elbistan savaşına ilhanlılar tarafında katılan selçuklu ordusu savaş esnasında taraf değiştirerek memluklerin savaşı kazanmasında önemli katkılar sağlamıştır.
Baybarsın bu zaferinden sonra ilhanlıların selçuklulardan intikamı çok acı olmuştur. Ardı arkası kesilmeyen ilhanlı akınları sonucu anadolu selçuklu devletinde merkezi otorite neredeyse tamamen yok olmuş ve anadolu selçuklu devleti tamamen ilhanlı egemenliğine katılmıştır. Bu süreçte bir çok anadolu beyliği tamamen bağımsız hale gelmiştir. 1308 yılında son selçuklu hükümdarı 2.mesud'un ölümüyle anadolu selçuklu devleti resmen yıkılmıştır. Karamanoğullarının konyayı ele geçirmesi ve kalabalık afşar ahalisinden aldığı güçle konyayı ele geçirmiş ve hamidoğulları,vandaroğulları ile germiyanoğullarına önderlik ederek ilhanlı hükümdarı olcayto'ya karşı isyan bayrağı açmışlardır.

İsyanı bastırmak için ilhanlı beylerbeyi emir çoban yola çıkmış konya'yı karamanoğullarından ele geçirmiş sonrasında ise anadolu beylikleri emir çobana ve ilhanlı devletine bağlıklarını bildirmişlerdir.

 Sonrasında İlhanlılar adına anadoluyuyönetmeye başlayan timurtaş ortasyadan gelen kalabalık grupları eskişehirden konyaya uzanan bölgeye yerleştirmeye başlamıştır. Bu gruplara anadoluda ki oğuzlar kara tatarlar demişlerdir. Tatar kelimesi o dönemde cengizhan ardılı devletlerde yaşayan müslüman ve göktanrı inancına sahip orta asya topluluklarına verilen genel addı.
13. yüzyılın sonu 14.yüzyılın başında tamamen ilhanlı hakimiyetine giren anadolu selçuklu devletinin zayıflayııp yok olmasıyla çeşitli moğol ve kıpçak türkü halklar anadoluya yerleştirilmeye başlanmıştır.
işte bu dönemde çavdarlılarda ilhanlılar tarafından bölgeye yerleştirilen kara tatar gruplarından biridir. Kara tatarlar Uygurlar, kırgızlar, tatarlar ve biraz da Moğollar ile birlikte Anadolu'da karışarak ortaya çıkan bir Türk halkıdır. Çavdarlıların hangi boya mensup oldukları tam olarak bilinmemekle birlikte isimlerini Almak Noyan'ın oğlu Çavdar Bey'den aldıkları bilinmektedir. eskişehir ankara arasında ki bozkırda göçebe olarak yaşayan çavdarlılılarla osmanlıların tarihi kayıtlara geçmiş ilk karşılaşmaları Osman bey döneminde olmuştur. Osman bey Sakarya vadisi boyunca kuzeye yönünde akınlar düzenleyerek buraları ele geçirmeye çalıştığı sıralarda, Çavdarlar, çevrelerindeki kasaba ve köyleri vurmaktaydılar. Savaşa giden osman beyin yokluğunu fırsat bilen çavdarlılar karahisarı basarak pazarda ki malları yağma etmişlerdir. Olayı öğrenen Osman gazi ise oğlu Orhan gaziyi Çavdarlıların üstüne sefere göndermiştir.

Akça Koca, Konur Alp Gazi, Abdurrahman Gazi ve Köse Mihal ile birlikte çavdarlıların üzerine ordusuyla giden Orhan bey oynaşhisar adlı mevkide çavdarlı tatarlarını yağma dönüşünde yakamıştır. Beklemeden saldıran Orhanbey ve Osman gazinin deneyimli silah arkadaşları çavdarlıları ağır bir yenilgiye uğratmış ve bir çok esir almıştır. Bu zafer Orhan bey'in ilk yönettiği savaş olması sebebiyle oldukça önemlidir. Savaş sonrasında birçok çavdarlı askeri hayatını kaybetmiş ve beyleri esir edilmiştir. Osman bey çavdarlı beyine sadakat yemini ettirdikten sonra eski yerlerine dönmelerine izin vermiştir.

Yıllar sonra kara tatarların ismi bu defa ankara savaşında karşımıza çıkmaktadır. Ankara savaşında osmanlı ordusunun sağ cehanında yer alan kara tatarlar timur tarafına geçmiş ve Osmanlının  ağır bir mağlubiyet almasında önemli etkileri olmuştur. Ankara savaşı sonrasında anadolu beylikleri tekrar bağımsızlıklarını ilan ederken kara tatarların önemli bir kısmı timur'un ordusuna katılmış ve aileleriyle birlikte ortaasya'ya geri dönmüşlerdir. Kara tatarların timur'un tarafında geçmelerinde gerek osmanlıya karşı olan gizli hasımlıkları gerekse timur'un orta asya geleneklerini devam ettirmesi etkilidir.

Günümüzde anadoluda kalan az sayıda çavdarlının torunlarının yaşadığı köy afyonkarahisar'ın çavdarlı köyüdür ki köyde halen yaşatılan kültür ve dil harezm günümüz adıyla karakalpakistan motifleri taşımaktadır. Günümüzde özbekistan içinde özerk bir bölge olan karakalpakistan'da yaşayan türk halklarıyla  çavdarlılıların bağı olması kuvvetle muhtemeldir. 

Osmanlı döneminde bir kısım çavdarlı ise balkanlara gönderilmiştir Çirmen livası efkaf defterlerinde çavdarlılar'dan "karye-i çavdarlı" olarak bahsedilmektedir.

Günümüz türkiyesin'de yaşayan tatar kökenli insanların çok büyük bir çoğunluğu ise 16.yüzyılda kazan hanlığının, nogay ordasının ve astrahanın ruslar tarafından yıkılmasıyla gelen insanların torunlarıdır sonrasında bu gruba 18.yüzyılda kırım hanlığının ruslar tarafından ele geçirilmesiyle türkiye'ye göç eden kırım tatarlarıda katılmıştır. Kırım'ın işgalinden sonra dahi kırım tatarları büyük oranda kırımdan göç etmemiş ticaretle uğraşarak mürevveh bir hayat sürmeye devam etmişlerdir taki yüzbinlerce kırım tatarı 2.dünya savaşında stalin'in emriyle sibirya'ya sürülürken yollarda hayatını kaybetmiştir günümüzde kırım tatarları kırımda azınlık konumundadır.

16.yüzyılda anadoluya göç eden ve günümüz türkiye tatarlarının ataları olan insanlarla 13.yüzyılda anadoluya gelerek sonrasında büyük oranda anadoludan göç eden kara tatarları ayırt etmek gerekir. Osmanlı kroniklerinde ilk grup sadece tatarlar olarak adlandırılırken ikinci grup kara tatarlar olarak adlandırılmaktadır.

Yorumlar

Yorum Gönder